Mái tóc

Anh nhìn kỹ bức tranh mới: bên bình hoa cúc lẻ loi, mờ ảo, mái tóc dài mới cắt, dưới ánh nắng hạ từ ngoài sân bay, xuyên qua cửa kính của phòng đợi, trở nên đen nhánh, lóng lánh và mời mọc.
***

Có hai con sông hiền, hòa chung nhịp sóng cạnh trung tâm thành phố L. ở phía nam nước Pháp. Một thành phố vừa đủ lớn cho sự phát triển cần thiết, nhưng cuộc sống lại không quá xô bồ để có thể đè ếm sức sáng tạo nên thơ, hay cái vẻ nhiều sắc nhiều dạng của con người. Trên dải đất rộng thênh thang của thung lũng, một dãy dồi nghiêng bóng bên phía tây của thị trấn, che chở và ngăn cản mưa to, gió lớn lồng lộng phiêu dạt theo chiều tây - đông từ Đại Tây Dương thổi sang.
Trong số người Việt sinh sống trong thành phố L., cứ mỗi dịp xuân về người ta lại để ý tới một người đàn ông, gần đứng tuổi, mảnh khảnh, trong những bộ đồ tao nhã thường hay lên góp vui một bài hát, một bài thơ man mác tình quê Việt xa xôi. Anh ta tên Văn, giọng nói trong và từ tốn. Có lẽ khó tìm được người ngâm thơ hay hát nhạc dân tộc làm người nghe rung động hơn anh. Cách diễn đạt cùa anh gần như đạt được đỉnh cao của núi, tiếng ngâm róc rách, trong trẻo như suối chảy, giọng ca dạt dào, chan hoà như biển cả. Lời và nhạc được chọn thật đậm tình quê hương: nắng đầy, sương mỏng, gió hiu hiu hay rừng xào xạc. Có lẽ đi xa mới thấy thấm tình quê hương, có vắng mới nghe rung động từng nhịp thở của đất nước.
Cuộc mở rộng cửa với nước ngoài đã khuyến khích những trao đổi văn hóa và nghệ thuật giữa quê hương anh và thành phố L... Vào cuối mùa xuân năm ấy, lòng trời xanh lợt trên thành phố chỉ có một vài gợn mây trắng bay êm ả. Lúc ấy, là lúc cộng đồng người Việt tại thành phố tổ chức một tuần lễ triển lãm văn hóa với sự hợp tác của nhóm nghệ sĩ xuất sắc từ trong nước sang.
Trong sức sống tưng bừng của tuần lễ ấy, có cô họa sĩ trẻ, tên Trang, nổi tiếng trong nước, trưng bày những tác phẩm của cô ở một phòng triển lãm rộng, thanh nhã ở quận 6 của thành phố. Lúc gặp Trang, người ta để ý ngay đến mái tóc thật dài, mộng mơ và mượt mà của cô. Nét mặt cô đoan trang trên sự mịn màng của làn da. Đôi mắt long lanh với cách nhìn trìu mến phảng phất một sự mơ mộng hay chờ đợi.
Ngoài tài vẽ xuất sắc, trong những phút đơn lẻ, vắng lặng của cuộc sống, Trang thường ngồi nắn nót những tiếng đàn tranh, lúc trong sáng, thánh thót, khi nồng nàn hay sôi nổi. Dường như trời cao muốn tạo một người nghệ sĩ toàn hảo. Nhưng Trang đã đếm từng hai mươi lăm mùa thu qua, mà vẫn còn chiếc bóng. Nhiều người tự hỏi, có lẽ cô có quá nhiều tài nên chưa chọn được người tri âm để chia sẻ những lúc trắc trở hay mặn nồng của cuộc sống.
Tối hôm đó, đề tạo một gạch nối giữa ngành vẽ và thơ văn, một buổi ngâm thơ và ca nhạc dân tộc được tổ chức tại phòng triển lãm tranh cùa Trang. Lúc mới vào phòng, Văn để ý ngay một bức tranh dầu; bên cạnh tựa đề "Cô gái chải tóc bên khung cửa", với một cái nhãn giấy thứ tự số L.010. Trong tranh, người mẫu nhìn ra ngoài cảnh trí với làn sương mỏng manh. Với mái tóc mơ dài chấm gối, cô thiếu nữ mặc chiếc áo gấm đỏ tươi trên cái quần lụa màu trắng bạch. Nét chấm phá của họa sĩ êm đềm trên đôi mắt, cách nhìn và dáng diệu của người mẫu, nhưng mãnh liệt trên y phục và đường lượn của thân thể.
Văn chợt nhớ ra đây là bức tranh nổi tiếng và vô giá mà họa sĩ Trang thường từ chối, không muốn bán trong những dịp triển lãm mà cô thường xuyên tham dự. Có lần một người yêu tranh quá xúc cảm trước bức họa này và đã đề nghị một giá ngoài sức tưởng tượng của giới mộ điệu, nhưng cô họa sĩ trẻ vẫn không muốn rời xa bức tuyệt tác ấy. Có người đồn rằng bức tranh ấy đã được mặc cả cho đến mấy chục ngàn đôla.
Cái duyên hôm ấy là sự gặp gỡ của hai người tri âm. Biết tài đàn cùa Trang, Văn cùng đề nghị cùng xướng họa những bài thơ bất hủ, những bài ca dân tộc.
Trong không khí lắng đọng của một đêm sắp vào hè, tiếng nhạc mặn nồng quấn quýt với tiếng ngâm dạt dào sôi nổi. Đến lúc cao điểm của nghệ thuật, bỗng dưng tiếng đàn càng thanh thoát, tao nhã và tiếng ca lại thêm đằm thắm, đưa người thưởng thức đi về thực tế với những nỗi bâng khuâng nhớ tiếc.
Ngoài trời, ánh sao lấp lánh, tung nhảy trong lúc gió thổi nhẹ mơn man, đưa đẩy quyến luyến qua cành cây, cọng lá. Sau buổi trình diễn đêm ấy, mọi người đều tấm tắc thán phục cặp rồng phượng hiếm có. Sau đêm biểu diển, mến tài sắc của Trang nên Văn thường đi lại trò chuyện tương đắc với cô.
Hai người thường trao đổi những nhận xét về nghệ thuật, và riêng Văn, anh còn cảm nhận thêm một chiều sâu mới, cách tô màu khi linh động nhịp nhàng, khi sôi nổi gợi cảm, bên cạnh cái tĩnh sâu xa và sang trọng của dáng người mẫu ngồi chải tóc bên khung cửa. Sau sự khám phá ấy, anh càng rung động hơn trước bức tranh - Cô gái chải tóc bên khung cửa - và cảm thấy qyến luyến một cách kỳ lạ với người trong tranh.